سیستم HPLC از بخش‌های حساس و پیچیده‌ای تشکیل شده که هر یک می‌توانند منشأ مشکلات رایجی مانند نوسان فشار، نشتی، تغییر شکل پیک‌ها و نویز بیس‌لاین باشند. یک فرآیند عیب‌یابی مرحله‌به‌مرحله و سیستماتیک، کلید تشخیص سریع علت و انجام تعمیرات HPLC هدفمند است. این مقاله شما را با رایج‌ترین خرابی‌های HPLC و یک چارچوب منطقی برای رفع آن‌ها آشنا می‌کند.

الگوی سیستماتیک عیب‌یابی مشکلات رایج HPLC - نقطه شروع تعمیرات حرفه‌ای

۱. مشکلات مرتبط با پمپ و فشار سیستم

پمپ قلب سیستم HPLC است. مشکلات آن مستقیم روی فشار و پایداری جریان تأثیر می‌گذارد[citation:4].

• نوسان فشار یا فشار صفر: اغلب ناشی از وجود حباب هوا در پمپ، خرابی چک‌والوها، یا نشتی بزرگ در مسیر است. گاززدایی (Degassing) حلال و چک نشتی اولین قدم است[citation:5].
• فشار بالا و غیرعادی: معمولاً نشانه انسداد است. انسداد می‌تواند در فیلتر خط حلال، فریت نگهدارنده ستون (Guard Column)، یا خود ستون HPLC رخ دهد[citation:5].
• نشت از ناحیه پمپ: معمولاً از سیل (Seal) فرسوده پلانجر، شل بودن اتصالات (Fittings) یا خرابی دیافراگم شیرهای پروپرشنیال ناشی می‌شود. مشاهده بلورهای نمک یا رطوبت اطراف پمپ نشانه قوی نشتی است[citation:2][citation:4].

برای جزئیات دقیق‌تر در مورد تشخیص و رفع نوسان فشار، مقاله تخصصی "نوسان فشار در HPLC: علت‌ها، تست سریع، و راه‌حل‌های عملی" را مطالعه کنید.

۲. مشکلات مرتبط با تزریق نمونه (Injector)

• تکرارپذیری ضعیف حجم تزریق: اغلب به دلیل وجود حباب در لوپ نمونه، نشتی داخلی اینجکتور، یا فرسودگی سیل‌های روتور/استاتور (در مدل‌های ری‌لوپی) ایجاد می‌شود[citation:4].
• پیک‌های پهن یا دو شاخه: می‌تواند ناشی از حجم تزریق بیش از حد، ناسازگاری حلال نمونه با فاز متحرک، یا وجود فضای مرده (Dead Volume) زیاد در اتصالات باشد[citation:5].
• نشت از اینجکتور: معمولاً از سیل‌های فرسوده، سوزن معیوب، یا شل بودن اتصالات Waste Line نشأت می‌گیرد[citation:2].

۳. مشکلات مرتبط با ستون و جداسازی

ستون مهم‌ترین بخش برای کیفیت جداسازی است. نگهداری ضعیف، عمر آن را کاهش می‌دهد[citation:6].

• افت کارایی (پیک‌های پهن): می‌تواند به دلیل فرسودگی طبیعی ستون، تشکیل حفره (Void) در سر ستون، یا جذب شدید آلاینده‌ها روی فاز ساکن باشد. استفاده از ستون محافظ (Guard Column) از این مشکل جلوگیری می‌کند[citation:5][citation:6].
• تغییر زمان بازداری (Retention Time): اغلب به دلیل عدم تعادل ستون با فاز متحرک جدید، نوسان دما، یا نشت جزئی و تغییر دبی واقعی جریان رخ می‌دهد[citation:5].
• انسداد ستون: بزرگ‌ترین دشمن ستون است که منجر به فشار بسیار بالا می‌شود. تزریق نمونه‌های فیلتر نشده، رسوب بافر در تماس با حلال آلی، یا رشد میکروارگانیسم در بافرهای آبی از علل شایع هستند[citation:1][citation:3].

۴. مشکلات مرتبط با دتکتور (عموماً UV-Vis)

• نویز بالای بیس‌لاین: می‌تواند ناشی از لامپ UV فرسوده، وجود حباب در سل جریان (Flow Cell)، آلودگی سل، یا ناخالصی در حلال‌ها (به ویژه آب) باشد[citation:4][citation:5].
• دريفت (Drift) بیس‌لاین: معمولاً به دلیل تغییر دمای سل، تبخیر حلال از مخازن باز، یا آلودگی پیشرونده فاز متحرک ایجاد می‌شود[citation:4].
• نشت از دتکتور: معمولاً از سل جریان ترک خورده، سیل‌های خراب یا اتصالات شل شده نشأت می‌گیرد[citation:2].

چک‌لیست گام‌به‌گام عیب‌یابی اولیه

1. مشکل را دقیق تعریف کنید: فشار؟ شکل پیک؟ نویز؟ زمان بازداری؟
2. سیستم را ساده کنید: ستون را جدا کرده و با اتصال کاپیلاری جایگزین کنید. اگر مشکل برطرف شد، منشأ آن ستون یا Gard Column است.
3. نشت‌یابی کنید: تمام اتصالات از پمپ تا دتکتور را با دستمال کاغذی سفید بررسی کنید. برای نشتی پمپ، مقاله تخصصی "نشتی پمپ HPLC از کجاست؟ چک‌لیست نشتی‌یابی تا تعویض Seal" را ببینید.
4. اجزاء را جداگانه تست کنید: حلال‌ها را عوض کنید (گاززدایی کنید). لامپ UV را چک کنید. ستون را با پروتکل سازگار بشویید.
5. از آخرین تغییرات شروع کنید: آخرین باری که سیستم بی‌نقص کار می‌کرد کی بود؟ چه چیزی از آن زمان تغییر کرده است؟ (ستون جدید، بافر جدید، نمونه جدید)

در نظر داشته باشید که بسیاری از مشکلات پیچیده، مانند نوسان فشار مداوم یا نشتی‌های غیرقابل تشخیص، نیاز به تخصص و ابزار دقیق دارند. شرکت پرتوشار با دارا بودن تکنسین‌های مجرب و قطعات اورجینال، خدمات تعمیر تخصصی HPLC را با ضمانت معتبر ارائه می‌دهد.

حرف آخر تکنسین‌های پرتوشار:
«عیب‌یابی HPLC یک فرآیند حذفی و منطقی است. همیشه از ساده‌ترین و محتمل‌ترین علت شروع کنید. تعمیر و نگهداری پیشگیرانه، مقرون‌به‌صرفه‌ترین راه برای جلوگیری از خرابی‌های پرهزینه است.»