برنامه طلایی نگهداری پیشگیرانه (PM) HPLC | افزایش عمر دستگاه و کاهش چشمگیر هزینههای تعمیرات در آزمایشگاههای ایران
یک برنامه منظم سرویس دورهای (Preventive Maintenance یا PM) دستگاه HPLC، قدرتمندترین و مقرونبهصرفهترین سلاح برای مبارزه با خرابیهای پرهزینه و توقف کار آزمایشگاه در ایران است. برخلاف تصور رایج، سرویس HPLC نه تنها یک هزینه اضافی، بلکه یک سرمایهگذاری هوشمند برای جلوگیری از هزینههای چند ده میلیونی تعمیرات اساسی است. این مقاله یک برنامه عملیاتی ماهانه، فصلی و سالانه متناسب با چالشهای محیطی و کاری در ایران (مانند نوسان برق، کیفیت حلالها و گردوغبار) ارائه میدهد.
برنامه زمانبندی جامع سرویس دورهای (PM) برای دستگاه HPLC - اقدامات ماهانه تا سالانه
چرا سرویس دورهای در ایران حیاتیتر است؟
- نوسانات برق و عدم اتصال ارت مناسب: آسیب تدریجی به بردهای الکترونیکی و لامپ دتکتور.
- کیفیت متغیر حلالها و مواد مصرفی: افزایش رسوب و گرفتگی در سیستم.
- گردوغبار و عدم کنترل دمای بهینه در برخی آزمایشگاهها: تاثیر منفی روی اپتیک دتکتور و خنککاری قطعات.
- صرفهجویی نادرست در هزینههای جانبی: استفاده از ستونمحافظ (Guard Column) نامرغوب یا تعویض دیرهنگام قطعات مصرفی که باعث آسیب به بخشهای اصلی میشود.
برنامه سرویس دورهای ماهانه (توسط اپراتور)
این اقدامات پیشگیرانه ساده میتواند از اکثر مشکلات جلوگیری کند.
| فعالیت | روش اجرا | هدف و پیشگیری از |
|---|
| شستشوی کامل سیستم |
شستشوی خطوط و ستون با حلال مناسب (آب/حلال آلی) حداقل به مدت ۱ ساعت. |
جلوگیری از رسوب بافر و رشد میکروارگانیسم. |
| بررسی و پرایم خطوط حلال |
تخلیه خطوط از حلال قدیمی و پرایم با حلال تازه. |
پیشگیری از هواگیری و پمپاژ حلال فاسد. |
| تست فشار و نشتیابی اولیه |
راهاندازی پمپ با دبی ثابت و بررسی فشار و اطراف اتصالات. |
شناسایی زودهنگام نشتیهای کوچک یا انسداد. |
| بررسی ظاهری و تمیزکاری |
تمیزکردن خارجی دستگاه، بررسی سلامت لولهها و اتصالات. |
پیشگیری از آسیب فیزیکی و ورود گردوغبار. |
برنامه سرویس دورهای فصلی (ترجیحاً توسط متخصص)
این سرویس برای حفظ سلامت بلندمدت دستگاه ضروری است.
| فعالیت | جزئیات فنی | خطر عدم انجام |
|---|
| تعویض سیل (Seal) پمپ |
تعویض پیشگیرانه سیلهای پلانجر بدون انتظار برای نشتی. |
نشتی شدید، آسیب به پلانجر، هزینه تعمیر بالا. |
| تمیزکاری یا تعویض چکوالوها |
خارج کردن، سونیکیت و نصب مجدد یا تعویض چکوالوهای پمپ. |
نوسان فشار، دبی نادرست، خرابی پمپ. |
| سرویس اتوسمپلر |
چک و تمیزکاری سوزن، شستشوی لوپ، روانکاری قطعات متحرک. |
خطای حجم تزریق، Carryover، گیرکردن سوزن. |
| کالیبراسیون دتکتور UV |
تست طول موج (Wavelength) و خطی بودن (Linearity) پاسخ. |
خطای کیفی نتایج، از دست رفتن حساسیت. |
برنامه سرویس دورهای سالانه (حتماً توسط متخصص مجرب)
این سرویس، معاینه فنی کامل دستگاه است.
- بازبینی و تمیزکاری اپتیک دتکتور: برای جلوگیری از کاهش شدید سیگنال و نویز.
- بررسی الکترونیک دستگاه (بردها، منبع تغذیه): اطمینان از سلامت مدارها در شرایط نوسان برق ایران.
- کالیبراسیون کامل فشار و دبی پمپ: با استفاده از استانداردهای کالیبراسیون.
- بررسی و تعویض قطعات فرسوده: مانند شیرهای solenoid، لولههای داخلی، فیلترهای سیستم.
- تست عملکرد جامع (Performance Test): با استفاده از استانداردهای تست نظیر استانداردهای USP و صدور گزارش سلامت دستگاه.
سرویس دورهای مقرونبهصرفهتر است
یک مثال ساده از صرفهجویی با اجرای PM:
- تعویض پیشگیرانه سیل پمپ (فصلی)
- تعمیر پس از خرابی (در صورت آسیب به پلانجر)
- نتیجه: سرمایهگذاری روی سرویس دورهای میتواند تا ۱۰ برابر از هزینههای آینده جلوگیری کند.
چرا سرویس دورهای را به پرتوشار بسپارید؟
- برنامهریزی شخصیسازیشده: برنامه PM بر اساس مدل دستگاه، میزان کارکرد و شرایط محیطی آزمایشگاه شما طراحی میشود.
- استفاده از قطعات با کیفیت: حتی برای قطعات مصرفی مانند سیل و فیلتر.
- ثبت دقیق سابقه سرویس: ارائه گزارش فنی کامل و برگه ثبت سرویس برای رهگیری تاریخچه دستگاه.
- پیشنهاد قرارداد سالانه نگهداری: با هزینه ثابت و برنامه از پیش تعیینشده، خیال شما از سلامت دستگاه راحت میشود.
حرف آخر متخصصان پرتوشار:
«دستگاه HPLC مانند خودروی شما نیاز به سرویس دورهای دارد. منتظر روشن شدن چراغ خطر (خطاهای جدی) نمانید. یک برنامه نگهداری پیشگیرانه منظم، بزرگترین تضمین برای کارکرد بدون دردسر، کاهش استرس اپراتورها و محافظت از سرمایهگذاری ارزشمند آزمایشگاه شماست.»