حذف دائمی اثر Carryover در اتوسمپلر دستگاه HPLC با بهینهسازی سیکل شستشو (Wash) و رفع علل مکانیکی
Carryover یا «اثر یادگاری» در Autosampler HPLC یکی از جدیترین خطاها در آنالیزهای کمی است که منجر به مشاهده پیکهای کوچک از نمونه قبلی در کروماتوگرام نمونه بعدی میشود. این مشکل، صحت و قابلیت اطمینان دادهها را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد. رفع Carryover نیازمند درک دقیق علل ایجاد آن (از مکانیکی تا شیمیایی) و تنظیم بهینه پروتکلهای شستشو (Wash) است. این مقاله به شما میآموزد که چگونه این مشکل را ریشهیابی و به طور کامل حذف کنید.
حذف پیکهای ناخواسته (Carryover) پس از بهینهسازی سیکل شستشوی اتوسمپلر
علل اصلی ایجاد Carryover در اتوسمپلر HPLC
- شستشوی ناکافی سوزن (Needle): رایجترین علت. اگر سوزن به طور کامل در داخل و خارج با حلال Wash تمیز نشود، بقایای نمونه روی سطح خارجی یا داخلی آن باقی میماند.
- حباب یا حجم مرده در لوپ نمونه (Sample Loop): وجود حباب یا عدم تخلیه کامل لوپ باعث مخلوط شدن نمونهها میشود. این مورد در روشهای Fixed Loop شایعتر است.
- آلودگی در مسیر سوزن (Needle Seat) یا پورتهای اینجکتور: کثیفی یا فرسودگی واشر (Seal) در محل نشستن سوزن، میتواند به عنوان منبعی برای آلودگی متقاطع عمل کند.
- نشت داخلی (Internal Leak) در شیرهای اتوسمپلر: یک شیر خراب ممکن است به صورت جزئی نمونهها را با هم مخلوط کند.
- ویژگیهای نمونه (چسبندگی، فرار نبودن): برخی نمونهها (مثل پپتیدها یا ترکیبات با قطبیت بالا) تمایل زیادی به چسبیدن به سطوح دارند.
راهنمای گامبهگام عیبیابی و تشخیص منشاء
- تست Blank پس از نمونه غلیظ: یک نمونه با غلظت بالا تزریق کرده و بلافاصله یک نمونه حلال خالص (بلانک) را تزریق کنید. مشاهده پیک در کروماتوگرام بلانک، تایید کننده Carryover است.
- ایزوله کردن بخشها: گاهی مشکل از ستون یا دتکتور است. ستون را جدا کرده و خروجی مستقیماً به Waste هدایت کنید. اگر در این حالت هم Carryover مشاهده شد، مشکل قطعاً از اتوسمپلر یا اینجکتور است.
- بازرسی بصری و تست عملکرد: سوزن را از نظر خمیدگی یا آسیب بررسی کنید. به حرکت سوزن هنگام شستشو دقت کنید که آیا کاملاً داخل پورت Wash میرود یا خیر.
- بررسی برنامه Wash در نرمافزار: تنظیمات کنونی شامل نوع حلال، حجم و تعداد سیکلهای Wash را ثبت کنید.
تنظیمات بهینه شستشو (Wash) برای حذف کامل Carryover
هدف این است که هم سطح خارجی و هم داخلی سوزن و مسیر لوپ کاملاً پاک شود.
- انتخاب حلال Wash قویتر: از مخلوط حلالی استفاده کنید که نمونه شما را بهتر در خود حل میکند. برای نمونههای آبی، شروع با %۱۰ حلال آلی و %۹۰ آب، سپس شستشو با %۹۰ حلال آلی میتواند موثر باشد.
- افزایش حجم Wash: حجم Wash پیشفرض ممکن است کافی نباشد. حجم را به تدریج افزایش دهید (مثلاً از ۲۰۰ میکرولیتر به ۵۰۰ میکرولیتر) و اثر آن را در تست Blank بررسی کنید.
- افزایش تعداد سیکلهای Wash: یک سیکل Wash ممکن است کافی نباشد. از دو سیکل Wash (مثلاً یک سیکل با حلال آبی و یک سیکل با حلال آلی) استفاده نمایید.
- فعال کردن قابلیت شستشوی خارجی سوزن (Needle Wash): در بسیاری از اتوسمپلرها، یک پورت مجزا با جریان دائمی حلال برای شستشوی کامل خارجی سوزن وجود دارد. از آن استفاده کنید.
- برنامهریزی Wash پیش از تزریق (Pre-injection Wash): علاوه بر Wash پس از تزریق، یک مرحله Wash قبل از تزریق نمونه جدید نیز اضافه کنید تا از آلودگی احتمالی ناشی از محیط یا نمونه قبلی جلوگیری شود.
اقدامات مکانیکی و تعمیراتی
اگر تنظیمات نرمافزاری مشکل را حل نکرد، به اقدامات فنی زیر نیاز است:
| علت مکانیکی احتمالی | اقدام تعمیراتی |
|---|
| سوزن خراب یا خمیده |
تعویض سوزن اتوسمپلر |
| واشر (Seal) فرسوده Needle Seat |
تعویض سیت و سیل اینجکتور |
| شیرهای معیوب (Rotary/Injection Valve) |
تعمیر یا تعویض شیر |
| لوپ نمونه شکسته یا ترک خورده |
تعویض Sample Loop |
| مسدود شدن پورتهای شستشو |
پاکسازی پورتها با سونیکیتور |
شرکت پرتوشار با تجربه در سرویس و تعمیر اتوسمپلر برندهای مختلف (Waters, Agilent, Shimadzu)، میتواند مشکلات پیچیده Carryover را با کالیبراسیون مکانیکی، تعویض قطعات و تنظیم نرمافزاری به طور کامل رفع کند. همچنین برای جلوگیری از مشکلات جدیتر، مقاله "تعمیر HPLC (اچپیالسی): رایجترین خرابیها + عیبیابی مرحلهبهمرحله" را مطالعه کنید.
حرف آخر تکنسینهای پرتوشار:
«برای رفع Carryover، همیشه با بهینهسازی Wash شروع کنید. اگر جواب نداد، احتمال قوی خرابی مکانیکی مانند سوزن یا شیر است. تعویض به موقع واشرهای اینجکتور، از بروز این مشکل پیشگیری میکند.»