هیدروکسی پروپیل سلولز Hydroxypropyl cellulose یکی از مشتقات سلولز است که هم در آب و هم در مواد آلی حل می شود. هیدروکسی پروپیل سلولز به عنوان یک افزودنی و نگهدارنده رایج چشم پزشکی و روان کننده استفاده می شود. هیدروکسی پروپیل سلولز یک مشتق اتری سلولز است که در آن برخی گروه های هیدروکسل واحد تکرار شونده ی گلوکز هیدروکسی پروپیله شده و با استفاده از پروپیلن اکسید گروه های OCH2CH(OH)CH3 تشکیل داده است. میانگین گروه های هیدروکسیل جایگزین شده در هر واحد گلوکز به عنوان درجه ی جایگزینی degree of substitution (DS) شناخته می شود. درجه ی جایگزینی در جایگزینی کامل معادل 3 است.
از آنجایی که هیدروکسی پروپیل سلولز کریستالی است، برای انحلال پذیری مناسب در آب هیدروکسی پروپیل سلولز باید دارای عدد جایگزینی مول 4 باشد. هیدروکسی پروپیل سلولز دارای ترکیبی از گروه های آبدوست و آبگریز است، بنابراین دمای انحلال بحرانی پایین تری در حدود 45 درجه سانتی گراد دارد. در دماهای پایین تر از دمای انحلال بحرانی، هیدروکسی پروپیل سلولز در آب محلول و در دماهای بالاتر از این مقدار، نامحلول است.
کاربرد هیدروکسی پروپیل سلولز
هیدروکسی پروپیل سلولز در ساخت اشک مصنوعی استفاده می شود.
هیدروکسی پروپیل سلولز به عنوان روان کننده برای چشم مصنوعی استفاده می شود.
هیدروکسی پروپیل سلولز به عنوان ضخیم کننده، یک اتصال دهنده سطح پایین و یک پایدارکننده امولسیون استفاده می شود.
در داروسازی هیدروکسی پروپیل سلولز به عنوان اتصال دهنده در قرص ها استفاده می شود.
هیدروکسی پروپیل سلولز به عنوان ماتریکس غربالگری برای جداسازی DNA استفاده می شود.
هیدروکسی پروپیل سلولز ترکیب اصلی در سلوژل است.